https://chatbot.denizbank.com/Sdk/Jetlink.js

Menüye Git İçeriğe Git
 

Bireysel Bankacılık

Bireysel müşterilerime özel, yeni bir bankacılık deneyimi!

 

Emekli Bankacılığı

Emeklilerimize özel ürünler ve kampanyalar ile tanışın!

 

Afili Bankacılık

Ayrıcalıkları önünüze seren bankacılık Deniz’de!

 

Özel Bankacılık

DenizBank’ın özel müşterilerine sunduğu ayrıcalıkları keşfedin!

 

KOBİ Bankacılığı

Deniz’in KOBİ’lerimize sunduğu ayrıcalıklı ürün ve hizmetlere ulaşın!

 

Tarım Bankacılığı

Çiftçilerimizin ihtiyaçlarına göre hazırlanmış tüm çözümlerimizi görün!

 

Kurumsal ve Ticari Bankacılık

Kurumsal müşterilerimizin tüm ihtiyaçlarına özel çözümler Deniz’de!

Döviz Nedir? Dövizle İlgili Temel Terimler Nelerdir?

Okunma Süresi
13 dk.
Eklenme Tarihi
21 Mayıs 2025

Günden güne değişen ekonomik koşullar kişisel birikimlerimizi yönetme biçimimizi de doğrudan etkiliyor. Bugün sadece profesyonel yatırımcılar değil neredeyse hepimiz küresel piyasalarda yaşanan gelişmelerden ve döviz kurlarındaki dalgalanmalardan anlık haberdar oluyor ve bu gelişmelerin cüzdanımıza yansımalarını hissediyoruz. Bir yandan sahip olduğumuz paranın değerini koruyabilmek için döviz alıp satıyoruz, bir yandan yurt dışı tatili ile ilgili bütçemizi planlamaya ya da yurt dışından sipariş ettiğimiz bir ürünün maliyetini öngörmeye çalışıyoruz. Aslında bu durum bize nedeni ne olursa olsun döviz ve döviz yatırımları ile ilgili finansal okur yazarlığın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Bu nedenle yazımızda döviz ve döviz yatırımı kavramları hakkında bilgi vereceğiz, mutlaka bilmeniz gerektiğini düşündüğümüz terimler sözlüğünü ise yazının son bölümünde listeleyeceğiz.

Döviz Nedir?

Döviz, en genel anlamıyla yabancı ülke para birimini veya bu para birimi cinsinden düzenlenen her türlü ödeme aracını ifade eder. Bir ülkenin milli parasının dışında, uluslararası alanda değer gören ve kabul edilen tüm nakit, çek, senet ya da benzeri finansal varlıklar “döviz” kapsamına girer. Döviz piyasası ise bu yabancı para birimlerinin alınıp satıldığı global bir mecra olarak karşımıza çıkar ve küresel ekonominin işleyişinde çok önemli bir rol üstlenir.

Döviz özellikle uluslararası ticarette, turizmde ve yatırım faaliyetlerinde kritik bir öneme sahiptir. Örneğin ithalat-ihracat süreçleri, döviz kuru dalgalanmalarından doğrudan etkilenir. Kendi ülkenizde kazandığınız parayı başka bir ülkenin para birimine çevirerek o ülkede mal ve hizmet satın alabilmeniz, dövizin temel kullanım alanlarından sadece biridir.

Döviz, hem küresel ekonomik ilişkilerin yürütülmesi hem de bireysel yatırım ve tasarruf planlamalarının şekillenmesi açısından büyük önem taşır. Ülkeler arasında gerçekleştirilen mal ve hizmet alışverişlerinde uluslararası geçerliliği olan döviz cinsleri kullanılır. Özellikle ithalat-ihracat yapan şirketler için döviz kurları, maliyet ve satış gelirlerinin hesaplanmasında belirleyici bir faktördür. Döviz kurlarının dalgalanması, bu şirketlerin kârlılık oranlarını da doğrudan etkiler.

Döviz kurları, ülkelerin ekonomik performansının bir göstergesi olarak kabul edilir. Ayrıca ülkelerin sahip oldukları döviz rezervi merkez bankalarının gücünü gösterir. Bu rezervler, uluslararası ödemelerin düzenli yapılmasını sağlar, ekonomik dalgalanmalar karşısında para birimini destekleyen güven unsuru olarak kritik bir işlev görür.

Döviz Yatırımı Nasıl Yapılır?

Döviz yatırımı yatırımcıların yerel para birimi yerine yabancı para birimlerine geçerek kazanç elde etmeyi amaçladığı bir yatırım türüdür. Bu yatırım türünde hedef, döviz kurlarındaki dalgalanmaları takip ederek değer kazanması beklenen para birimine uygun zamanda yatırım yapmak ve değer artışı sonucu kâr elde etmektir. Döviz yatırımı, yalnızca spot yani anlık alım-satımlar üzerinden değil, vadeli işlem sözleşmeleri ve çeşitli türev enstrümanlar aracılığıyla da gerçekleştirilebilir. Ancak kullandığınız yöntem ne olursa olsun diğer tüm yatırımlar gibi döviz yatırımı yaparken de piyasaları takip etmeniz, verileri doğru analiz etmeniz ve gereksiz risk almamanız önemlidir.

Döviz yatırımı genellikle aşağıdaki yöntemlerle yapılır:

  • Banka ve Döviz Büroları: Döviz yatırımı için en pratik yöntem bir banka şubesi veya döviz bürosu aracılığıyla yerel para biriminizi istediğiniz yabancı para birimine çevirmektir. Bu işlem bankaların mobil uygulamaları üzerinden bile kolaylıkla yapılabilir.
  • Forex Piyasası: Daha gelişmiş yatırımcılar döviz yatırımı yapmak için küresel çapta en yüksek işlem hacmine sahip olan Forex piyasasına yönelir. Burada kaldıraçlı işlemler yaparak kısa vadeli dalgalanmalardan yararlanmak mümkündür. Ancak yüksek getiri beklentisinin aynı ölçüde yüksek risk barındırdığını unutmamak gerekir.
  • Türev Ürünler: VİOP (Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası) gibi platformlarda döviz vadeli işlem sözleşmeleri (futures) veya opsiyonlar üzerinden döviz yatırımı yapılabilir. Bu sayede belirli bir vade sonunda belli bir kurdan döviz alım-satım hakkı elde edilerek kur dalgalanmalarından korunmak veya kâr elde etmek hedeflenir.
  • Döviz Bazlı Yatırım Fonları: Bazı yatırım fonları farklı para birimlerinden oluşan fon sepetlerine yatırım yapar. Döviz yatırımınızı bu fonlardan pay alarak da yapabilirsiniz.

Döviz Terimleri Sözlüğü

Döviz, döviz piyasaları, döviz işlemleri, döviz yatırımı ya da döviz politikaları ile ilgili çok sayıda terim ve kavramla karşılaşıyoruz. Bazılarını çok iyi bilsek de içlerinde anlamını bilmediğimiz ya da kavramakta zorlandığımız terimler de var. Bu terimleri ve anlamlarını kategorilere ayrılmış olarak aşağıdaki başlıklar altında bulabilirsiniz.

Döviz ve Döviz Kuru ile İlgili Genel Terimler

Döviz: Yabancı ülkelerin para birimleri ve bu para birimlerini temsil eden finansal araçlardır. Örneğin, Türkiye için ABD doları, euro veya İngiliz sterlini döviz sayılır.

Döviz Kuru (Kur): Bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimi karşısındaki değeri, yani iki para birimi arasındaki değişim oranıdır. Örneğin, "1 USD = 30 TL" ifadesi USD/TRY döviz kurunu gösterir. 

Döviz Alış: Banka veya döviz bürolarının müşterilerden ya da diğer kurumlardan yabancı para birimini hangi değişim oranından (fiyattan) satın aldığını gösterir.

Döviz Satış: Banka veya döviz bürolarının yabancı para birimini müşterilere hangi değişim oranından (fiyattan) sattığını ifade eder.

Nominal Kur: İki ülkenin para birimleri arasındaki cari piyasa fiyatıdır. Nominal kur hesaplanırken enflasyon gibi faktörler dikkate alınmaz. 

Reel Döviz Kuru: Nominal kurun enflasyon farkları göz önüne alınarak düzeltilmiş halidir.

Çapraz Kur: Bir para biriminin değeri, başka iki yabancı para birimi arasındaki kur üzerinden dolaylı olarak hesaplanırsa buna çapraz kur denir. Örneğin, EUR/USD ve USD/TRY kurları kullanılarak EUR/TRY bulunabilir. 

Parite: İki farklı para biriminin birbirine karşı değerini ifade eden orandır. Örneğin, EUR/USD paritesi 1,10 ise 1 euro 1,10 ABD doları değerindedir. 

Baz Döviz ve Karşıt Döviz (Base & Quote Currency): Döviz çiftlerinde ilk sırada yer alan para birimi “baz döviz”, ikinci sırada yer alan ise “karşıt döviz” olarak adlandırılır. Örneğin, EUR/USD çiftinde EUR baz döviz, USD ise karşıt dövizdir. 

Kur Makası (Spread): Bankaların veya döviz bürolarının alış ve satış fiyatları arasında koyduğu farktır. 

Döviz Kuru Riski: Döviz kurlarındaki dalgalanmalar, uluslararası ticaret yapan işletmeler ve yatırımcılar için risk oluşturur. Örneğin, bir Türk şirketi dolar üzerinden borçlandıysa ve dolar kuru yükselirse borcuna karşılık daha fazla TL ödemek zorunda kalır. 

Kur Farkı (Exchange Rate Difference): Bir para biriminin farklı tarihlerdeki kur değişiminden kaynaklanan farktır. Muhasebe ve finans raporlamasında, örneğin fatura kesim tarihi ile ödeme tarihi arasındaki kur oynaklığı nedeniyle oluşan fark “kur farkı” olarak bilinir.

Döviz Kuru Türleri ile İlgili Terimler

Spot Kur: Dövizin anında alınıp satıldığı piyasada geçerli olan cari kurdur. 

Vadeli Kur (Forward Kur): Önceden belirlenen ileri tarihte yapılacak döviz işlemi için bugünden sabitlenen döviz kurudur. 

Dalgalı Kur (Serbest Piyasa Kuru): Kurun tamamen arz ve talep dengesine göre serbestçe belirlendiği sistemdir. Merkez bankası bu rejimde kural olarak döviz kurlarına müdahalede bulunmaz. 

Sabit Kur Sistemi: Bir ülkenin para biriminin merkez bankası tarafından belirli bir döviz kuru seviyesine sabitlendiği sistemdir. 

Denetimli Kur Sistemi: Piyasadaki serbest fiyat oluşumuna izin verilir ancak merkez bankası gerekli gördüğü durumlarda müdahale ederek kuru belli bir bantta tutmaya çalışır. 

Merkez Bankası Döviz Kuru (Resmi Kur): Merkez bankası tarafından belirlenen ve ilan edilen “gösterge kur” değerleridir. Bazı ülkelerde bu değerler resmi işlemlerde bağlayıcı olabilir.

Döviz Piyasası ile İlgili Terimler

Döviz Piyasası (Forex): Küresel çapta döviz alım-satım işlemlerinin yapıldığı, günlük trilyonlarca dolar işlem hacmine sahip piyasalardır. 

Döviz Swapı: İki farklı para biriminin belirli bir süre için karşılıklı “değiş tokuş” edilmesi işlemidir. Merkez bankaları ve şirketler sıkça kullanır. 

Döviz Kredisi: Yabancı para birimi üzerinden alınan kredilerdir. 

Döviz Pozisyonu: Bir yatırımcı veya şirketin sahip olduğu döviz varlıkları ile döviz cinsinden yükümlülüklerinin toplamıdır. 

Açık Pozisyon: Kur riskine karşı “korunmasız” döviz pozisyonudur. 

Kapalı Pozisyon: Döviz riskinin “tamamen yönetildiği” yani “hedge” edildiği durumu ifade eder. 

Döviz Sepeti: Bir ülkenin para biriminin değerini ölçmek veya karşılaştırmak amacıyla oluşturulan farklı dövizlerden meydana gelen sepettir. Örneğin, Türkiye’de TL’nin değerini görmek için zaman zaman 0,5 USD + 0,5 EUR’dan oluşan bir sepet kullanılır. 

Pip: Döviz piyasasında en küçük fiyat değişim birimidir. Örneğin EUR/USD kurunun 1,1000’dan 1,1001’e çıkması 1 pip’lik artış olarak ifade edilir.  

Lot: Forex piyasasında standart işlem büyüklüğüdür. Genellikle 1 lot, 100.000 birim dövizdir. 

Margin (Teminat): Kaldıraçlı işlemlerde pozisyon açmak için gereken başlangıç teminatıdır. 

Kaldıraç: Küçük bir teminatla daha büyük işlem hacimlerini yönetme imkânı sağlayan mekanizmadır. 

Stop-Loss: Zararı sınırlamak için belirlenen otomatik satış (veya pozisyon kapatma) seviyesidir. 

Take-Profit: Kazancı realize etmek için belirlenen otomatik kâr alma seviyesidir.

Dövizle İlgili Ekonomik ve Finansal Terimler

Rezerv: Merkez bankalarının sahip olduğu döviz ve altın varlıklarıdır. 

Dövizle İlgili Ekonomoik ve Finansal Terimler

Likidite: Bir varlığın hızla ve değer kaybı olmadan nakde çevrilebilme kapasitesidir.

Konvertibilite: Bir para biriminin diğer para birimlerine veya dövize serbestçe ve yasal engel olmaksızın dönüştürülebilir olmasıdır.

Devalüasyon: Sabit veya yarı sabit kur rejimi uygulayan bir ülkede, para biriminin yabancı para birimleri karşısında resmi olarak değerinin düşürülmesi işlemidir.

Revalüasyon: Sabit veya yarı sabit kur rejiminde, para biriminin yabancı para birimleri karşısında resmi olarak değerinin yükseltilmesidir.

Döviz Müdahalesi: Merkez bankalarının döviz kurlarına etki etmek amacıyla alım veya satım yaparak piyasaya müdahale etmesidir.

Kur Spekülasyonu: Döviz kurlarındaki dalgalanmalardan kâr elde etmek amacıyla al-sat işlemlerinde pozisyon almak şeklinde özetlenebilir.

Kur Manipülasyonu: Döviz piyasasını bilinçli olarak yönlendirme veya yanlış algı oluşturma girişimidir.

Bu metinde yer alan ifadeler, finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyeler içermektedir. Ancak, bu tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel olarak sunulmaktadır. Bu tavsiyeler, herkesin farklı mali durumları ve risk-getiri tercihleri olduğunu göz önünde bulundurarak genel nitelikte sunulmuştur. Dolayısıyla, kişisel mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilirler. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım, birikim veya tasarruf kararı verilmesi ve hareket edilmesi, beklediğiniz sonuçları elde etmenizi garantilemeyebilir. Bu yazıdaki bilgileri değerlendirirken, kendi mali danışmanınızla veya bir yatırım uzmanıyla görüşmeniz önemlidir.

İlginizi Çekebilir

başvuru

MCC Kodu Nedir? MCC Kodlarının Sektörlere Etkisi Nedir?

başvuru

Kredi Kullanırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

başvuru

Finansın Dönüşümü: Yapay Zeka Finans Sektörünü Nasıl Etkileyecek?